" اجتهاد و تفقه در دين "
« فلولا نفر من كل فرقه منهم طائفه ليتفقهوا فی الدين و لينذروا قومهم اذا رجعوا اليهم لعلهم يحذرون »( 1 ) . يكی از مفكرين عالم اسلامی در اعصار اخير اقبال لاهوری است . اقبال اهل هندوستان سابق و پاكستان جديد و در يك خاندان مسلمان پرورش يافته است . او تحصيلات جديد را طی كرده و در همان زمان از تحصيلات قديم فی الجملهای بهره مند بوده است ولی شور اسلامی را هميشه داشته برعكس اكثريت قريب به اتفاق محصلين ايرانی كه يك حالت رنگ پذيری عجيبی نسبت به فرنگيها دارند . اين مرد تحصيلات عاليهای در رشته فلسفه داشته و كتابها به زبان انگليسی نوشته كه همان كتابها برای مستشرقين جزء مدارك شمرده میشود . مرد بسيار باشور و از كسانی بوده است كه شم اسلامی داشته و از آن حمايت كرده است كه تنها اسلام است كه میتواند دنيا را نجات بدهد ، با اينكه خودش مرد متجددی بوده و از افكار امروز حداكثر آگاهی را داشته است . اشعار زيادی همپاورقی : 1 - سوره توبه ، آيه . 122