جمله از اميرالمؤمنين هست يا نه بحثی نداريم . ولی آيا اين مطلب فی حد
ذاته حرف درستی است يا نه ؟
مسألهای است كه از قديم الايام ميان دانشمندان وفلاسفه مطرح بوده و الان
هم مطرح است به نام " نسبيت اخلاق " ، يعنی اخلاق جزء امور نسبی است
بدين معنی كه بطور كلی هيچ خلقی خوب نيست و بطور مطلق هيچ خلقی بد
نيست . يعنی هيچ صفتی را نمیشود گفت مطلقا خوب است در هر جا و هر
زمان ، و هيچ صفتی را نمیشود گفت مطلقا بد است در هر جا و هر زمان .
بلكه هر صفت خوبی در يك جا و يك زمان ، در يك شرايط خاص خوب است و
همان صفت در يك اوضاع و احوال و يك شرايط خاص ديگر بد است . اين را
میگويند " نسبيت اخلاق " و عده زيادی هم طرفدار دارد كما اينكه يك
مبحث ديگری هم هست در باب عدالت كه آن را " نسبيت عدالت "
میگويند . عدالت چيزی است كه تمام افراد بشر آن را خوب میدانند . آيا
عدالت يك مفهوم مطلق است يا يك مفهوم نسبی ؟ مفهوم مطلق معنايش
اينست كه يك كار را هميشه میتوان گفت عدالت و خوب است .
ممكن است نظر گوينده در جمله : " « لا تؤدبوا اولادكم باخلاقكم » " به
همين نسبيت اخلاق باشد ، يعنی اخلاقی كه تو داری ممكن است خوب باشد ولی
به درد بچه تو نمیخورد . بحث نسبيت اخلاق و نسبيت عدالت را بعدا عرض
میكنم و الان عرض میكنم كه نسبيت اخلاق دروغ است يعنی اينطور نيست كه
هر چه كه نام اخلاق روی آن باشد نسبی است . ولی اين جمله میتواند يك
معنای ديگری داشته باشد و آن اينكه " لا تؤدبوا " يعنی ادب
|