مردم عامی ، مردمی كه اهل تحقيق نيستند ، هميشه در ميان حوادث ،
حوادثی را مهم می‏شمرند كه از نظر تاريخ مهم باشد . شما از غالب اشخاص‏
اگر بپرسيد جريانهای مهم تاريخ اسلام را بگو ، اولين جريان مهمی كه به‏
ذهنش می‏آيد حمله مغول است . راست است ، حمله مغول خيلی مهم است هم‏
از نظر خسارات مادی ، از نظر انسانهائی كه كشت و هم از نظر خسارات‏
معنوی ، به اين معنی كه چقدر كتابها و كتابخانه‏ها را از بين برد و علما
را كشت . حمله مغول برای دنيای اسلام فوق العاده گران تمام شد . چقدر از
علما كشته شدند ، چقدر از مسلمانها كشته شدند ، چقدر شهرها خراب شد !
بعضی از شهرها را چنان از ميان بردند كه اصلا اثری از آنها باقی نماند
منجمله شهر نيشابور كه [ چنگيز ] دستور داده بود اصلا ذيحياتی نبايد در
اين شهر باقی بماند . اين يك حادثه‏ای است ، مهم هم هست ولی به همان‏
اندازه كه مهم است خودش خودش را نشان می‏دهد ، مثل آلودگی محسوس آب‏
می‏باشد . ولی بعضی از جريانات در دنيای اسلام پيدا شده است كه حجم‏
ظاهريش خيلی كوچك است مانند ميكروب ذره بينی كه به چشم نمی‏آيد ولی‏
خطرش از حمله مغول اگر بيشتر نبوده است كمتر هم نيست . مثالهايش‏
بماند تا بعد عرض بكنم .
اولا بايد ببينيم برای اسلام يك همچو جريانهائی وجود داشته است يا نه ؟
البته تا حدودی امكان نداشته است ولی از آن حد كه بگذريم امكان داشته .
آن حدی كه امكان نداشته است همان است كه می‏گوئيد كتاب آسمانی ما قرآن‏
كه ستون فقرات اسلام است تكيه گاه اسلام است . اين كتاب آسمانی محفوظ و