بشر غير از تحصيل علم كارهای ديگری دارد كه هدف از آنها ماديات نيست‏
، چنانكه يك سلسله كارهای اخلاقی انجام می‏دهد ، در كارهای خيريه و
مؤسسات خيريه وارد می‏شو د . هدف انسان از شركت در كارهای خيريه چيست‏
؟ آيا آنها را برای نان خودش انجام می‏دهد يا نه ؟ اينها می‏گويند نه ،
انسان يك كارهايی را برای جمال و زيبائی می‏كند . اتومبيل خيلی خوب و
عالی دارد ، بعد مدل جديدتری می‏آيد ، اتومبيل قبل را به يك قيمت نازلی‏
می‏فروشد و اتومبيل جديد را به قيمت گرانتری می‏خرد چون زيباتر است .
انسان عبادت می‏كند و از عبادت خودش لذت می‏برد . آيا از اين عبادت‏
هدف مادی دارد ؟ ممكن است كسی بگويد ماديات را در آخرت می‏خواهد ، ولی‏
همه كه اينطور نيستند . العباده عند غير العارف معامله ماكانه يعمل لاجره‏
يأخذها فی الاخره هی الاجر و الثواب و عند العارف رياضه مالهممه وقوا
نفسه المتوهمه و المتخيله ليجرها ( 1 ) عارف برای مزد و اجر عبادت‏
نمی‏كند . « الهی ! ما عبدتك خوفا من نارك و لا طمعا فی جنتك بل وجدتك‏
اهلا للعباده » .
اما آنهائی كه انسان را از نظر اخلاقی به شكل مادی تفسير می‏كنند می‏گويند
هر كاری كه بشر می‏كند در آن كار هدف مادی دارد . بنابراين من كه اينجا
برای شما حرف می‏زنم ، هدفی جز هدف مادی ندارم . شما هم كه اينجا داريد
گوش می‏كنيد هدفی

پاورقی :
1 - اشارات ، ج 3 ، ص 370 ( ابن سينا )