كلی و هميشگی و همه جائی داشته باشد ، بلكه در هر زمان دستور اخلاق بايد
يكجور باشد . اين مطلب را ما بايد بحث كنيم تا معلوم شود كه آيا صحيح
است يا نه ؟
اين حرف درست نيست . به كسانی كه اين حرف را زدهاند میگوئيم چيزی
كه اجتماع آن را خوب میداند و چيزی كه اجتماع آن را بد میداند ، يعنی چه
؟ مسألهای است كه شايد عنوان كننده اوليه آن مسلمين بودهاند و آن ،
مسأله حسن و قبح عقلی است . حسن يعنی نيكوئی ، زيبائی ، و قبح يعنی بدی
و زشتی . حسن و قبح عقلی در مقابل حسن و قبح غير عقلی يعنی چه ؟ ما يك
زشتی و زيبائی داريم مثل اين كه صورت آدمی را میگويند صورت زيبائی است
و صورت آدم ديگر را میگويند صورت زشتی است . فلانكس دارای چشمان
زيبائی است ، فلانكس دارای چشمان زشتی است . در ميان حيوانات فلان
حيوان مثلا آهو حيوان زيبائی است اما مثلا كلاغ حيوان زشتی است . حسن و
قبح به اين صورت ، امروز يكی از علمهای دنيا است . میگويند شناخت
زيبائی ، علم زيبائی .
حسن و قبح عقلی يعنی زشتی و زيبائی چيزهائی كه به چشم ديده نمیشوند .
خود آن چيزها را عقل درك میكند و قاعدتا زشتی و زيبائی آنها را هم عقل
درك میكند . مثلا شخصی در بيابانی غريب است و در حال غربت بيمار میشود
. بعد يك آدم ناشناسی كه اصلا او را نمیشناسد ، همين قدر احساس میكند كه
اين آدم غريب و بيمار است . بدون اينكه هيچگونه توقعی داشته باشد فورا
او را به بيمارستان برده ، وسائل معالجه او را فراهم و
|