پاورقی : 1 - سوره اسراء ، آيه . 36 2 - سوره انعام ، آيه . 116
حجت دانست . مثلا از جمله احكام و قانون عقل اينست كه عقل میگويد دنبال
يقين برو . قرآن هم همين را گفته است : « لا تقف ما ليس لك به علم »(
1 ) تا يقين پيدا نكردهای دنبال چيزی نرو . قرآن میگويد : « ان تطع اكثر
من فی الارض يضلوك عن سبيل الله »اگر دنبال اكثر اين مردم بروی گمراهت
میكنند برای اينكه از قانون عقل پيروی نمیكنند « ان يتبعون الا الظن و ان
هم الا يخرصون »( 2 ) پيروی نمیكنند مگر گمانها را . خدا برای انسان عقل
را اينطور قرار داده است كه تا در موضوعی يقين پيدا نكرده است ، عقل
میگويد دنبال آن نرو . قرآن برای راهبری عقل اعجاز كرده است . ما بعد از
مثلا ده قرن میبينيم " دكارت " قوانينی برای راهبری عقل آورده است .
وقتی آن قوانين را كه اينهمه در دنيا سروصدا راه انداخته است ، بررسی
میكنيم ، میبينيم چيزی زيادتر از اينكه قرآن آورده نگفته است . از جمله
حرفهای دكارت اينست كه من اگر بخواهم از عقل خودم استفاده بكنم ، اولين
قانونش اينست كه تا موضوعی برای من روشن نباشد از آن پيروی نمیكنم ، و
نيز میگويد من بنا گذاشتهام براينكه در شتابزدگی قضاوت نكنم . میگويد :
عقل اول بايد ببيند مدارك موجود برای قضاوت كافی هست يا نه ؟ مثلا
اينكه " داروين " گفت آدم از نسل ميمون است البته قرائنی هم دارد اما
مردم شتابزده يك غوغائی راه انداختند كه جد آدم كشف شد . او گفته بود
كه حلقه
پاورقی : 1 - سوره اسراء ، آيه . 36 2 - سوره انعام ، آيه . 116 |