تجاوز نكنيد « و سكت لكم عن اشياء و لم يدعها نسيانا فلا تتكلفوها » ( 1
) خدا درباره بعضی از مسائل سكوت كرده است ، البته فراموش نكرده بلكه‏
خواسته است كه سكوت بكند و بندگانش در آن مسائل آزاد و مختار باشند .
در آنچه كه خدا مردم را آزاد گذاشته است شما ديگر تكليف معين نكنيد .
پس آن موضوعی كه عرض كردم يك سلسله آداب و رسوم در ميان مردم هست‏
كه اگر آنها را انسان از طريق مثبت انجام بدهد ، نه جائی خراب می‏شود و
نه جائی آباد ، و اگر ترك هم بكند همينطور ، مسائلی است كه خدا در آن‏
مسائل سكوت كرده است . بشر يك حالتی دارد كه هيچوقت از او جدا نمی‏شود
و آن اين است كه علاقه‏ای به بعضی از تشريفات دارد . يك رازی است در
اين مسائل . ديگر نبايد گفت حتما بايد اين كار را بكند .
اين ، مسأله‏ای بود كه من امشب لازم دانستم درباره آن توضيحی بدهم .
امشب می‏خواهم قسمتی از عرايضم را اختصاص بدهم به يكی از خلقهای ثابت‏
همگانی تغيير ناپذير و نسخ ناپذير كه زمان هيچوقت نمی‏تواند در آن تأثير
داشته باشد و آن موضوع عبادت و پرستش است . يكی از حاجتهای بشر پرستش‏
است . پرستش يعنی چه ؟ پرستش آن حالتی را می‏گويند كه در آن انسان يك‏
توجهی می‏كند از ناحيه باطنی خودش به آن حقيقتی كه او را آفريده است و
خودش را در قبضه قدرت او می‏بيند ، خودش را به او نيازمند و

پاورقی :
1 - نهج البلاغه ، حكمت 105 ( قريب به اين عبارت ) .