به " مبانی پنجگانه " و " نتايج ششگانه " ماترياليسم تاريخی كه شرح
داده شد كافی است برای افراد آشنا با منطق اسلام كه بدانند منطق اسلام و
ماترياليسم تاريخی در دو قطب مخالف يكديگر قرار دارند .
نظر به اينكه اين طرز تفكر درباره جامعه و تاريخ ، بويژه اگر رنگ
دروغين اسلامی هم به آن زده شود و مهر اعتبار اسلامی هم به آن بخورد ، خطر
بسيار عظيمی است برای فرهنگ و معارف و انديشه اسلامی ، لازم میدانيم
مسائلی كه اين توهم را پديد آورده و يا ممكن است منشأ اين توهم بشود كه
اسلام زيربنای جامعه را اقتصاد میداند و - هويت تاريخ را مادی میشمارد ،
طرح و بررسی كنيم .
اين نكته را هم يادآور میشويم كه آنچه ما در اينجا از اين گونه مسائل
طرح میكنيم بسی گستردهتر است از آنچه خود آنها طرح كردهاند . آنان دو
سه آيه و دو سه جمله از احاديث را مستمسك قرار دادهاند ولی ما مسائلی
را هم كه آنها طرح نكردهاند و ممكن است آن مسائل مورد استشهاد قرار گيرد
طرح میكنيم تا بحث جامع و كاملی در اين زمينه به عمل آورده باشيم .
[ بيان طرفداران نظريه ماديت تاريخ از نظر اسلام ]
. 1 قرآن مفاهيم اجتماعی بسياری طرح كرده است . در بحثهای جامعه ،
حدود پنجاه لغت از لغات اجتماعی قرآن را برشمرديم . با مطالعه آيات
اجتماعی قرآن كه اين لغات در آنها به كار گرفته شده نوعی حالت دو قطبی
از نظر قرآن در جامعهها مشاهده میشود . قرآن از طرفی نوعی حالت دو قطبی
در جامعه براساس مادی ، يعنی براساس برخورداريها و محروميتهای مادی ،
طرح میكند كه يك قطب را با عناوين " ملا " ( چشمگيرها و با جلال و