پاورقی : . 1 مراحل اساسی انديشه در جامعه شناسی ، ص . 26
گوناگون تقريبا بیانتهايی از رسوم ، عادات ، افكار ، قوانين و نهادهای
اجتماعی به وی عرضه میگردد . همين گوناگونی ظاهرا نامربوط است كه نقطه
آغاز تحقيق را تشكيل میدهد . در پايان تحقيق بايد نظمی انديشيده جانشين
اين گوناگونی نامربوط گردد . منتسكيو درست مانند " ماكس وبر "
میخواهد از دادههای نامربوط بگذرد تا به نظم معقول برسد . آری ، اين مشی
، همانا مشی خاص جامعهشناس است " ( 1 ) .
خلاصه اين بيان اين است كه در ورای گوناگونی شكلهای پديدههای اجتماعی
كه آنها را با يكديگر بيگانه نشان میدهد ، جامعهشناس وحدتی كشف میكند
كه همه گوناگونيها مظهر آن وحدت شناخته میشوند .
و همچنين درباره اينكه آثار و پديدههای مشابه اجتماعی از يك سلسله علل
مشابه سرچشمه میگيرند ، از كتاب ملاحظات درباره علل عظمت و انحطاط
روميان چنين نقل میكند :
" تصادف بر جهان حكمفرما نيست . اين نكته را میتوان از روميان پرسيد
، زيرا آنان تا زمانی كه برنامهای در فرمانروايی داشتند با كاميابيهای
پياپی قرين بودند و چون برنامهای ديگر در پيش گرفتند با ادبارهای پياپی
روبرو شدند . در هر نظام سلطنتی علتهايی ، خواه اخلاقی و خواه جسمانی ، در
كار است كه نظام مذكور را به اعتلا میرساند ، برقرار میدارد يا به سوی
پرتگاه نابودی سوق میدهد . همه پيشامدها تابع اين عللاند و اگر تصادف
يك نبرد ، يعنی علتی خاص ، دولتی را واژگون
پاورقی : . 1 مراحل اساسی انديشه در جامعه شناسی ، ص . 26 |