جهان از كجا پديد آمده و چه مرحلهای را طی میكند و به چه سويی میرود ؟
اولين دغدغه مسؤوليت كه پيامبران به وجود میآورند دغدغه مسؤوليت در
برابر كل آفرينش و هستی است . دغدغه مسؤوليت اجتماعی جزئی است از
دغدغه مسؤوليت در برابر هستی و آفرينش . قبلا اشاره كرديم كه سورههای
مكيه كه در سيزده سال اول بعثت رسول اكرم نازل شده است ، كمتر مطلبی جز
تذكر مبدأ و معاد در آنها هست ( 1 ) .
رسول اكرم دعوت خود را با " « قولوا لا اله الا الله ، تفلحوا » "
يعنی با يك جنبش اعتقادی ، با يك پاكسازی فكری آغاز كرد . درست است
كه توحيد ابعاد گستردهای دارد و همه تعليمات اسلامی اگر تحليل شود به
توحيد برمیگردد و اگر توحيد تركيب شود به آن تعليمات منتهی میشود ( 2 )
. ولی میدانيم كه در آغاز كار نه مقصود از آن جمله بيش از يك گرايش
فكری و عملی از اعتقادات شرك آميز و عبادتهای شرك آميز به توحيد فكری
و توحيد در عبادت بود ، و نه فرضا چنين مقصود گستردهای در كار بود مردم
متوجه میشدند .
پاورقی :
. 1 برخی مسلمانان به اصطلاح روشنفكر معاصر در تفاسير زيادی كه بر اكثر
سورههای قرآن نوشتهاند ، يكسره منكر شدهاند كه قرآن درباره معاد حتی يك
آيه هم نازل كرده باشد . در هر جا در قرآن نام " دنيا " آمده است
گفتهاند يعنی " نظام پستتر زندگی " يعنی نظام تبعيض و استثمار ، و هر
جا نام " آخرت " آمده گفتهاند يعنی " نظام برتر " ، نظامی كه در آن
اثری از تبعيضها و نابرابريها و استثمارها نباشد و مالكيت اختصاصی
ريشهكن شده باشد . اگر معنی آخرت اين است پس معلوم میشود قرآن هزار
سال پيش از مكاتب ماترياليستی فاتحه مذهب را خوانده است .
. 2 الميزان ، ذيل آخرين آيه آل عمران .