موجود توجيه كنيم ، بعكس ميخواهيم صحت و سقم آن نظريه ها را بر اساس‏
اين انقلاب بررسی كنيم و محك بزنيم .
دكتر سروش : حقيقتا روش علمی هم همين است ابتدا فرضيه را ميگيريم و
بعد آنرا تست ميكنيم .
استاد مطهری : در ايران انقلابی رخ داده است كه همه معادلات را بهم‏
ريخته ، حسابهای به اصطلاح علمی و جامعه شناسانه را نقش بر آب كرده است‏
كسی باور نميكرد كه انقلابی رخ بدهد كه خاستگاه آن مساجد باشد ، در حاليكه‏
هيچ تشكيلاتی هم در ميان مردم وجود نداشته باشد و مردم هيچ نوع تمرين حزبی‏
و انقلابی هم نداشته باشند به هر حال ميبينيم كه غربيها هم اين انقلاب را
پديده نو ظهوری ميدانند .
دكتر سروش : فكر نميكنيد به اين دليل باشد كه چون رژيم سابق همه درها
را بروی مردم بسته بود ، ناچار مردم نيز ناگزير بودند كه تنها از طريق‏
مسجد حرفهايشان را بزنند و اقدام كنند .
استاد مطهری : درست است كه مردم از طريق مسجد حرفهايشان را زدند اما
اينجا بناچار بحثمان ميرسد به بررسی اين كه مردم چه حرفی برای گفتن‏
داشتند و پاسخ به اين سؤال بر می‏گردد به تحليل ماهيت انقلاب ايران اين‏
انقلاب را از دو راه ميتوانيم تحليل كنيم يكی اينكه ببينيم اين انقلاب را
چه كسانی به پيش بردند ؟ پرچم اين انقلاب را چه كسانی به دوش گرفتند ؟
آيا يك طبقه بدوش گرفت يا همه مردم ؟ آيا انقلاب گسترده بود يا
اختصاص داشت به يك گروه ؟ و آيا اگر فرض كنيم يك گروه پيشتاز در
اينجا وجود داشت كه ساير گروهها را به دنبال خود ميكشيد آن گروه پيشتاز
كدام گروه بود ؟ فكر ميكنم ترديدی در اين جهت نيست كه اين انقلاب يك‏
انقلاب گسترده بود و فراگير ، و شامل همه گروهها