پاورقی : . 1 همان كتاب ، ص 319 و . 320 . 2 همان كتاب ، ص . 322
صلاحيتشان چون يونانيان مورد اعتماد بود . . . اين نفوذ [ اسلامی ] از راه
بازرگانی و جنگهای صليبی و ترجمه هزاران كتاب از عربی به لاتين و
مسافرتهای دانشورانی از قبيل گربرت و مايكل اسكات و ادلارد باثی به
اندلس اسلامی انجام گرفت " ( 1 ) .
و هم او میگويد :
" تنها به دورانهای طلايی تاريخ ، يك جامعه میتوانسته است در مدتی
كوتاه اين همه مردان معروف در زمينه سياست و تعليم و ادبيات و لغت و
جغرافيا و تاريخ و رياضيات و هيأت و شيمی و فلسفه و طب و مانند آنها
كه در چهار قرن اسلام ، از هارون الرشيد تا ابن رشد بودهاند ، به وجود
آورد . قسمتی از اين فعاليت درخشان از ميراث يونان مايه گرفت ، اما
قسمت اعظم آن ، بخصوص در سياست و شعر و هنر ، ابتكارات گرانبها بود
" ( 2 ) .
قدر مسلم اين است كه پديدهای درخشان و چراغی نورافشان به نام تمدن
اسلامی قرنها در جهان وجود داشته و سپس اين پديده نابود و اين چراغ
خاموش شده است ، و امروز مسلمانان با مقايسه با بسياری از ملل جهان و
مقايسه با گذشته پرافتخار خودشان در حال انحطاط و تأخر رقتباری بسر
میبرند .
طبعا اين پرسش پيش میآيد كه چطور شد مسلمانان پس از آن همه پيشروی و
ترقی در علوم و معارف و صنايع و نظامات ، به قهقرا برگشتند ؟ مسؤول اين
انحطاط و سير قهقرايی چيست و كيست ؟ آيا افراد يا اقوام يا جريانات
خاصی سبب شدند كه مسلمين از مسير اصلی خود كه به سوی ترقی و تكامل بود ،
منحرف شوند ، و يا عامل خاصی كه مسلمين را برخلاف انتظار از مسير خود
منحرف كند رخ نداده است
پاورقی : . 1 همان كتاب ، ص 319 و . 320 . 2 همان كتاب ، ص . 322 |