پاورقی : . 1 رجوع شود به مقاله " اصل اجتهاد در اسلام " به قلم نگارنده در نشريه سالانه مكتب تشيع ، شماره 3 ، ص 318 و . 332 [ اين مقاله در كتاب ده گفتار اثر استاد شهيد نيز به چاپ رسيده است ] .
بزرگی برای جهان اسلام شمرد ( 1 ) . اما در خصوص مسأله قضا و قدر و
سرنوشت ، انحراف و اشتباه معتزله از اشاعره كمتر نيست . مستشرقين كه
با معارف اسلامی آشنايی عمقی ندارند و خيال میكنند اعتقاد به سرنوشت عين
اعتقاد به جبر است ، معتزله را در اين مسأله مورد ستايش قرار میدهند .
در جلد اول تاريخ ادبی ايران تأليف ادوارد براون صفحه 411 میگويد :
" فرقه قدريه يا معتزله بيشتر اهميت داشت و طرفدار آزادی اراده يا
طريقه تفويض و اختيار بود . به گفته دكتر اشتاينر : " بهترين توصيف
معتزله اين است كه بگوييم ظهور اين قبيل افكار در حكم اعتراضی است كه
پيوسته عقل سليم بشر بر احكام جابرانه و تعليمات مقرره و محدوده نموده
است " . معتزله خود را اهل العدل و التوحيد يا طرفداران عدل الهی و
يكتاپرستی میدانستند ، میگفتند قسمت ازلی به عقيده اهل سنت [ اشاعره ]
آن است كه خداوند سرنوشت هر كس را قبلا تعيين نمايد و گناهانی را كيفر
دهد كه خود بر بشر به جبر تحميل كرده است و بشر را در برابر تقدير و
سرنوشت ، قدرت استقامت و پايداری نباشد " .
اين طرز تفكر معتزله يعنی اينكه سرنوشت مستلزم جبر است ، مورد تأييد
مستشرقين است .
پاورقی : . 1 رجوع شود به مقاله " اصل اجتهاد در اسلام " به قلم نگارنده در نشريه سالانه مكتب تشيع ، شماره 3 ، ص 318 و . 332 [ اين مقاله در كتاب ده گفتار اثر استاد شهيد نيز به چاپ رسيده است ] . |