مقدمه

عظمت و انحطاط مسلمين

مسأله سرنوشت و قضا و قدر كه در اين رساله فحص و تحقيقی درباره آن‏
صورت گرفته است ، جزء مسائل فلسفی است و اگر بنا باشد در رديف واقعی‏
خود قرار گيرد ، بايد آن را در فلسفه در ميان مسائل فلسفی جستجو كرد ،
ولی در اين رساله از رديف اصلی خود خارج شده و در رديف يك سلسله مسائل‏
ديگر قرار گرفته است .
مسائل علمی و فلسفی هر كدام در رديف خاصی دارند كه از طريق موضوعات‏
آنها و يا از طريق هدف و نتيجه‏ای كه از ياد گرفتن آنها حاصل می‏شود ،
تعيين می‏گردد .
علت اينكه مسائل فلسفی در رديفی و مسائل رياضی در رديف ديگر و مسائل‏
طبيعی در رديف جداگانه قرار می‏گيرند ، وابستگی و ارتباط خاصی است كه‏
ميان موضوعات هر دسته همرديف وجود دارد و يا لااقل به واسطه هدف نظری‏
يا عملی مشتركی است كه ياد گرفتن هر دسته از آنها برای يادگيرنده تأمين‏
می‏كند .