تعارضها
گفتيم كه از نظر غالب مفسرين و متكلمين ، آيات قرآن در زمينه سرنوشت و آزادی و اختيار انسان ، متعارض میباشند و ناچار يك دسته از آيات را بايد تأويل و برخلاف ظاهر حمل كرد . اين نكته بايد گفته شود كه تعارض بر دو قسم است : گاهی به اين صورت است كه يك سخن ، سخن ديگر را صراحتا و مطابقتا نفی میكند ، مثلا يكی میگويد پيغمبر در ماه صفر از دنيا رفت ، ديگری میگويد پيغمبر در ماه صفر از دنيا نرفت . در اينجا جمله دوم صريحا مفاد جمله اول را نفی میكند . گاهی اين طور نيست ، جمله دوم صريحا مفاد جمله اول را نفی نمیكند ، اما لازمه صحت و راستی او بطلان و كذب مفاد جمله اول است ، مثل اينكه يكی میگويد