خود ، هم علم باری تعالی است و هم معلوم او ، زيرا ذات حق به ذات همه‏
اشياء از ازل تا ابد محيط است و ذات هر چيزی نزد او حاضر است . امكان‏
ندارد در تمام سراسر هستی موجودی از او پنهان بماند . او همه جاست و با
همه چيز است :
« فاينما تولوا فثم وجه الله ( 1 ) 0
و نحن اقرب اليه من حبل الوريد ( 2 ) 0
هو الاول والاخر والظاهر والباطن و هو بكل شی‏ء عليم »( 3 ) .
عليهذا خود جهان با همه خصوصيات و نظامات ، از مراتب علم خداوند
است . در اين مرتبه از علم ، علم و معلوم يكی است نه دو تا ، تا در آن‏
انطباق و عدم انطباق علم با معلوم فرض شود و آنگاه گفته شود اگر چنين‏
شود ، علم خداوند علم و اگر چنان شود ، جهل خواهد بود .

پاورقی :
. 1 بقره / . 115
. 2 ق / . 16
. 3 حديد / . 3