پاورقی : . 1 يس / . 47 . 2 روم / . 41 . 3 رجوع شود به نشريه سه ماهه مكتب تشيع ، شماره 3 ، مقاله " قرآن و حيات " به قلم نگارنده . [ اين مقاله در جلد اول كتاب مقالات فلسفی نيز درج شده است ] .
« للذين آمنوا انطعم من لو يشاء الله اطعمه »( 1 ) .
هر گاه به آنها گفته شود از روزيهايی كه خداوند به شما داده انفاق كنيد
، میگويند : آيا كسانی را سير كنيم كه خدا اگر میخواست خودش آنها را
سير میكرد ؟ ( خدا آنها را زده وگر نه خودش آنها را سير میكرد ) .
يا میگويد :
« ظهر الفساد فی البر و البحر بما كسبت ايدی الناس »( 2 ) .
فساد در صحرا و دريا پديد آمده به موجب آثاری كه بشر از كارهای خود به
دست آورده است .
سر مطلب چنانكه قبلا اشاره شد اين است كه قضا و قدر و مشيت و اراده و
علم و عنايت حق تعالی علتی است در طول علل طبيعی نه در عرض آنها .
تمام نظام منظم لانهايی علل و اسباب ، متكی و منبعث است از اراده و
مشيت حق و قضا و قدر الهی . تأثير و عليت اين علل و اسباب از نظری عين
تأثير و عليت قضا و قدر است .
از اين رو اين تقسيم غلط است كه بگوييم چه چيزی فعل خداست و چه چيز
فعل خدا نيست ، يا آنكه اگر چيزی و فعلی به خدا نسبت داده شد ، بگوييم
پس آن چيز فعل مخلوق نيست ، و اگر به مخلوقات نسبت داده شد بگوييم
پس آن چيز فعل مخلوق است و فعل خدا نيست . ميان خالق و مخلوق تقسيم
كار غلط است ( 3 ) .
پاورقی : . 1 يس / . 47 . 2 روم / . 41 . 3 رجوع شود به نشريه سه ماهه مكتب تشيع ، شماره 3 ، مقاله " قرآن و حيات " به قلم نگارنده . [ اين مقاله در جلد اول كتاب مقالات فلسفی نيز درج شده است ] . |