حمله اروپای مسيحی به اسلام
اين جهت بهانهای به دست اروپاييان مسيحی داده كه علت العمل انحطاط مسلمين را اعتقاد به قضا و قدر بدانند و چنين وانمود كنند كه اسلام خود يك آيين جبری است و در آن هر گونه اختيار و حريت از بشر سلب شده است . مرحوم سيد جمال الدين اسد آبادی در اوقاتی كه در اروپا بود ، متوجه اين انتقاد شد و در مقالات خود به اين انتقاد نادرست جواب داد . وی در يكی از مقالات خود پس از مقدمهای مبنی بر اينكه اگر روحيه مردمی نامساعد و ناپاك باشد ، عقايد پاك در آنها به رنگ روحيه آنها در میآيد و بر بدبختی و ضلالت آنها میافزايد و تبديل به نيرويی میشود كه آنها را بيشتر به كارهای زشت میكشاند ، میگويد : " عقيده به قضا و قدر يكی از آن عقايد حقه است كه مورد اشتباه و موضوع بیخبری جاهلان است . غافلان فرنگی گمانهای خطا بردند و گفتند اعتقاد به تقدير در ميان هر ملتی