منطق اختصاصی قرآن
قبلا گفتيم كه گفتگو در مسأله جبر و قدر از نيمه دوم قرن اول هجری رسما در ميان متكلمين اسلامی آغاز و مورد تجزيه و تحليل واقع شده . قديمترين مسأله كلامی همين مسأله است . متكلمين نتوانستند اين مسأله را درست تجزيه و تحليل كنند و منحرف شدند : گروهی طرفدار جبر و گروهی طرفدار قدر شدند . در ميان عموم اهل كلام اعتقاد به تقدير مساوی با جبر ، و اعتقاد به اختيار و آزادی بشر مساوی با نفی تقدير شناخته میشد . و اما اعتقاد به تقدير در عين اعتقاد به اختيار ، هر چند مورد قبول ضمير ساده و صاف مسلمانان صدر اول بود ، اما همينكه در چهارچوب كلام قرار گرفت و رنگ فلسفی يافت نتوانست مورد قبول آن مردم واقع شود ، همچنانكه برای مردم چهارده قرن بعد از آنها نيز مشكل به نظر میرسد . قرآن كريم و همچنين روايات زياد و غيرقابل انكاری كه در اين زمينه از شخص رسول اكرم ( ص ) يا ائمه اهل بيت ( ع ) رسيده