متفاوت است .
تفاوت انسان [ با فرشته يا حيوان ] به دليل همان تركيب ذاتش است كه‏
در قرآن آمده است : " « انا خلقنا الانسان من نطفة امشاج نبتليه »" (
1 ) ما انسان را از نطفه‏ای آفريديم كه در آن مخلوطهای زيادی وجود دارد .
مقصود اين است كه استعدادهای زيادی به تعبير امروز در ژنهای او هست . [
بعد می‏فرمايد ] : انسان به مرحله‏ای رسيده است كه ما او را مورد آزمايش‏
قرار می‏دهيم اين خيلی حرف [ مهمی ] است يعنی به حدی از كمال رسيده كه‏
او را آزاد و مختار آفريديم و لايق و شايسته تكليف و آزمايش و امتحان و
نمره دادن ، قرار داديم . " « انا خلقنا الانسان من نطفة امشاج »" [
انسان را از ] نطفه‏ای كه مجموعی از مشجها يعنی استعدادهای گوناگون و
تركيبات گوناگون است ، خلق كرديم و به همين دليل او را در معرض امتحان‏
و آزمايش و پاداش و كيفر و نمره دادن قرار داديم ، ولی موجودهای ديگر
چنين شايستگی را ندارند . " « فجعلناه سميعا بصيرا 0 انا هديناه السبيل‏
اما شاكرا و اما كفورا » " ( 2 ) . از اين بهتر و زيباتر ، آزادی و
اختيار انسان و ريشه و مبنای آن را نمی‏شود بيان كرد : او را مورد آزمايش‏
قرار داديم ، راه را به او نمايانديم ، آن وقت اين خود اوست كه بايد
راه خويشتن را انتخاب كند .
بنابراين ، از اين بيان قرآن معلوم می‏شود كه " كامل انسان " به دليل‏
همين " امشاج بودن " ، با " كامل فرشته " فرق می‏كند .

پاورقی :
. 1 سوره انسان ، آيه . 2
. 2 سوره انسان ، آيات 2 و . 3