اطراف اين مطلب توضيح دهيم .
در آنچه كه تزكيه نفس ناميده میشود ، با " خود " كه در عربی به آن
" نفس " گفته میشود مبارزه میشود ، میگويند : " جهاد با نفس " .
حتی " نفس " به عنوان يك دشمن درونی برای انسان تلقی میشود ، چنانكه
سعدی میگويد :
تو با دشمن نفس هم خانهای
|
چه دربند پيكار بيگانهای
|
اين تعبير اقتباس از كلام مقدس نبوی است كه فرمود : " « اعدی عدوك
نفسك التی بين جنبيك » " ( 1 ) خطرناكترين دشمنان تو همان نفس خودت
است كه در ميان دو پهلويت قرار گرفته است . سعدی در گلستان میگويد :
از عارفی معنی اين حديث را پرسيدند كه چرا پيغمبر فرمود : « اعدی عدوك
نفسك » نفس خودت از همه دشمنها با تو دشمنتر و از همه نسبت به تو
خطرناكتر است ؟ آن مرد عارف اينطور جواب داد : برای اينكه اگر تو به
هر دشمنی نيكی كنی و آنچه میخواهد به او بدهی با تو دوست گردد ، الا نفس
كه هرچه بيشتر خواستههايش را به او بدهی با تو دشمنتر میگردد .
پس به چشم يك دشمن به نفس نگاه كردهاند و اين نفس همان " خود "
است ، میگوئيم : " نفس پرستی " يا " خودپرستی " .
حال میخواهيم اين مطلب را بشكافيم ، ببينيم كه اين خود يا خودخواهی ای
كه گفته میشود بد است ، چيست .
پاورقی :
. 1 محجةالبيضاء ، ج 5 ، ص . 6