افاضی " میگويند يعنی علمی كه از درون میجوشد قبول دارد . ضمن اينكه علم
عقلی را هم قبول دارد و به سوی آن دعوت میكند ، اين علم را هم قبول دارد
. به موسی میفرمايد : ما يك بندهای داريم ، نزد او میروی و از او علم
میآموزی : « علمناه من لدنا علما »( 1 ) ما به آن بنده ، از نزد خودمان
علم داديم يعنی او علمش را از يك بشر نياموخته از درون و باطنش ، علمی
جوشاندهايم ( 2 ) .
حافظ با آن زبان رمزی شيرين خود ، همين حديث را معنی میكند . میگويد :
سحرگه رهروی در سرزمينی
|
همی گفت اين معما با قرينی
|
كه ای صوفی شراب آنگه شود صاف
|
كه در شيشه بماند اربعينی
|
باز پيغمبر ( ص ) فرمود : " « لولا ان الشياطين يحومون حول قلوب
بنیادم لنظروا الی ملكوت السموات » " ( 3 ) اگر نه اين است كه شياطين
گرد دلهای فرزندان آدم حركت میكنند و غبار و تاريكی ايجاد میكنند ،
بنیآدم میتوانست با چشم دل ، ملكوت را مشاهده كند . اين حديثی است كه
در برخی كتب خود ما مثل جامع السعادات آمده است . همچنين فرمود :
« لولا تكثير فی كلامكم ، و تمريج فی قلوبكم ، لرايتم ما اری ، و لسمعتم ما
اسمع » اگر نبود پر حرفيها و حرفهای اضافی شما اين زبان خيلی به انسان
ضرر میزند و اگر نبود تمريج ( 4 ) در دل
پاورقی :
. 1 سوره كهف ، آيه . 65
. 2 كلمه علم لدنی هم كه میگويند ، از همين آيه قرآن اقتباس شده است.
. 3 محجةالبيضاء ، ج 2 ، ص . 125
. 4 " مرج " يعنی چمن .