اين را بعد شرح میدهيم . مكتب ديگر ، مكتب اهل حديث است . اخباريون و
اهل حديث ، عقل را با اين همه ارزش فراوانی كه [ حكما ] برای آن قائل
هستند ، انكار میكنند ، يعنی میگويند آنقدرها هم كه شما برای عقل ارزش
قائل هستيد ، ارزش ندارد .
بيش از اينها ، در عصر جديد مكتب حسيون بر ضد مكتب عقليون قيام كرد
. در اين سه چهار قرن اخير ، مكتب حسيون بيشتر رونق داشت . حسيون گفتند
: عقل اين همه ارزشی را كه شما برايش قائل هستيد ، ندارد ، عقل خيلی
اهميت ندارد ، نوكر حس است ، اصل در انسان ، حواس و محسوسات انسان
است . عقل حداكثر كاری كه میتواند بكند اين است كه در مورد فرآوردههای
حواس يك عملياتی انجام دهد . شما كارخانهای را در نظر بگيريد كه در آن
كارخانه مواد خامی وارد میشود . بعد دستگاههای كارخانه ، آن مواد را
تجزيه میكنند . اگر كارخانه ريسندگی و بافندگی است ، مثلا اول پنبهها را
پاك میكنند ، بعد رشته میكنند و بعد آنها را به شكل خاصی میبافند . عقل
، كارخانهای است كه كاری از آن ساخته نيست ، مگر اينكه روی مواد خامی
كه از راه حس بدست آمده است ، عملياتی انجام دهد . ولی البته مكتب
عقليون به كلی از اعتبار نيفتاده است ، باز مكتب عقليون سرپای خود
ايستاده است كه حال نمیخواهم بحث عقليون را در مقابل غير عقليون به طور
تفصيل مطرح كنم ، بلكه میخواهم نظر اسلام را بيان كنم .
|