چار پايانند .
بسياری از فلاسفه غرب معتقد بودند كه قدرت رؤسا برای آسايش مرئوسين‏
نيست بلكه طبيعی است يعنی طبعا مرئوسين برای رؤسا آفريده شده‏اند .
6 - در آن مقاله گفتيم كه واژه رعيت علی رغم مفهوم منفوری كه اخيرا در
زبان فارسی پيدا كرده ، متضمن مفهوم حاكم و رهبر برای مردم نه مردم برای‏
رهبر و حاكم است .
7 - ايضا گفتيم كه از آيه كريمه : « ان الله يأمركم ان تؤدوا الامانات‏
الی اهلها و اذا حكمتم بين الناس ان تحكموا بالعدل »بهترين مفهوم اينكه‏
حاكم امانتدار مردم است و به عبارت ديگر اصل رهبر برای مردم نه مردم‏
برای رهبر استفاده شود . در " مجمع " از امامين صادقين عليهماالسلا م‏
نقل می‏كند كه در اين آيه مخاطب ائمه‏اند چنانكه در آيه بعد : « اطيعوا
الله و اطيعوا الرسول ». . . [ مخاطب ] مردمند . امام باقر ( ع ) فرمود
: از اين دو آيه يكی مال ماست ( مبين حقوق ماست ) و ديگری مال شماست (
مبين حقوق شماست )
در تفسير الميزان از در المنثور از حضرت امير ( ع ) نقل می‏كند كه :
²حق علی الامام ان يحكم بما انزل الله و ان يؤدی الامانة فاذا فعل ذلك فحق‏
علی الناس ان يسمعوا له و ان يطيعوا و ان يجيبوا اذا دعوا » .
8 - در همان مقاله از نامه 5 نهج البلاغه خطاب به عامل آذربايجان‏
می‏نويسد : « و ان عملك ليس لك بطعمة و لكنه فی عنقك امانة و انت‏
مسترعی لمن فوقك . ليس لك ان تفتات فی رعية » . مبادا بپنداری كه‏
حكومتی كه به تو داده شده لقمه‏ای جلويت انداخته شده و رشوه‏ای به تو داده‏
شده و شكاری در اختيارت قرار داده شده ، بلكه امانتی به تو سپرده شده و
از جانب ما فوقت ( اميرالمؤمنين ) رعايت و