پاورقی : > نظری است و از قلمرو حس و تجربه بيرون است قابل بحث و تحقيق نمیدانند كاری نيست . رد عقيده اين دسته از دانشمندان و بيان اينكه اسلوب برهان و قياس عقلی ، مفيد و معتبر است و مسائل فلسفه اولی قابل تحقيق است ، در ضمن مقاله ديگری از اين سلسله مقالات خواهد آمد . در اين مقاله گفتگو با كسانی است كه نفيا يا اثباتا به بحث در مسائل اين فلسفه میپردازند . گفتگو با ماترياليستها ( materialist ) و طرفداران ماترياليسم ديالكتيك ( dialectic materialism ) است كه در مسائل اين فلسفه نظری اظهار نظر میكنند بدون آنكه اين مسائل را از مسائل مربوط به علوم تفكيك كنند . و عجب اين است كه اين دانشمندان در عين اينكه به نفی يا اثبات مسائلی كه گواهی از حس و علوم حسی ندارد میپردازند خود را همه جا تابع منطق حس و تجربه معرفی میكنند . خواننده محترم بايد از حالا متوجه باشد و بعدا در مقالات بعدی برايش محقق خواهد گشت كه فلسفه مادی و آخرين سيستم آن " ماترياليسم ديالكتيك " يك فلسفه نظری است نه يك فلسفه حسی و تجربی . البته در اروپا برخی از دانشمندان بودهاند كه طرفدار فلسفه حسی بودهاند ولی فلسفه آنها نه مادی است و نه الهی ، زيرا فلسفه حسی آنها قهرا محدود بوده به مسائل مربوط به علوم حسی ، و طبق منطق حسی خود ناچار درباره كنه وجود سكوت كردهاند . بارزترين فلسفههای حسی همان فلسفه پوزيتيويسم ( Positivism ) اگوست كنت است كه در بالا اشاره شد ، ولی [ طرفداران ] فلسفه مادی با آخرين شكل خود ( ماترياليسم ديالكتيك ) هر چند ابتداء از جنبه تبليغاتی دم از حس و علوم حسی میزنند و گاهی يك مسأله علمی را تحريف كرده گواه میآورند ، هرگز پابند اين منطق نبوده ، مسائل تعقلی و نظری فلسفه اولی را كه گواهی از حس و تجربه ندارد مورد بحث قرار میدهند . >