" رولاتيويسم " ( 1 ) می‏خوانند .
خلاصه عقيده اين دانشمندان اين است : ماهيت اشياء كه علم به آنها تعلق‏
می‏گيرد ممكن نيست به طور اطلاق و دست نخورده در قوای ادراكی بشر ظهور
كند و مكشوف گردد ، بلكه هر ماهيتی كه بر انسان مكشوف می‏گردد ، دستگاه‏
ادراكی از يك طرف ، شرايط زمانی و مكانی از طرف ديگر ، در كيفيت ظهور
و نمايش شی ادراك شده بر شخص ادراك كننده دخالت دارد ، و از اين‏
جهت است كه هر فرد يك چيز را مختلف ادراك می‏كند ( 2 ) بلكه يك نفر
در دو حالت يك چيز را دو نحو ادراك می‏كند .
پس هر فكری در عين اينكه صحيح و حقيقت است ، فقط برای شخص ادراك‏
كننده - آن هم فقط در شرايط زمانی و مكانی معين - حقيقت است اما برای‏
شخص ديگر و يا برای خود همان شخص در شرايط ديگر حقيقت چيز ديگری است‏
، مثلا من جسمی را در يك لحظه خاص از زمان در مكان و محيط مخصوص با حجم‏
معين و شكل و رنگ معين ادراك می‏كنيم ، اين ادراك صحيح و حقيقت است‏
اما فقط نسبت به من و برای من نه نسبت به ديگری و برای او ، زيرا شايد
انسان ديگر يا حيوان ديگر كه ساختمان قوای ادراكی وی با من فرق می‏كند
همان شی را در همان زمان و در همان محيط با حجم و شكل و رنگ ديگری‏
ادراك كند و البته برای او و نسبت به او حقيقت همان است كه خودش‏
ادراك كرده ، خود من هم در لحظه ديگر يا در محيط ديگر ممكن است آن جسم‏
را با حجم و شكل و رنگ ديگری ادراك كنم و برای من در آن لحظه و آن محيط
" حقيقت " چيز ديگری خواهد بود .
اين دسته ، از تحقيقات علمی جديد بر مدعای خود گواه می‏آورند زيرا در
علوم امروز ثابت شده كه اعصاب انسان با حيوان و همچنين اعصاب انسانها
نسبت به يكديگر در كيفيت عمل كردن اختلاف دارند ، مثلا انسانها هفت‏
رنگ اصلی و انواع و اقسام رنگهای فرعی را می‏بينند ولی بعضی حيوانات‏
تمام رنگها را به شكل خاكستری می‏بينند ، بعضی از افراد انسان يافت‏
می‏شوند كه كوری رنگ دارند بلكه ما در زندگی عادی خود می‏بينيم كه اعصاب‏
يك فرد در حالات مختلف دو گونه عمل می‏كنند ، مثلا خوردنی معين در حال‏
صحت و حال مرض دو طعم دارد ، بوی معين گاهی خوش و مطبوع و گاهی ناخوش‏
و نامطبوع جلوه می‏كند .

پاورقی :
. 1 . relativism
. 2 [ به اين معنی كه افراد مختلف يك چيز را مختلف ادراك می‏كنند ].