پاورقی : . 1 فرق بين صورت محسوسه و صورت متخيله و صورت معقوله ( مفهوم كلی ) در پاورقی صفحات 91 - 93 با توضيح بيشتری گذشت .
و نيز علم با تقسيم دومی منقسم میشود به جزئی و كلی ، چه اگر قابل
انطباق به بيشتر از يك واحد نبوده باشد " جزئی " است ، مانند اين
گرمی كه حس میكنم و اين انسان كه میبينم ، اگر قابل انطباق به بيشتر از
يك فرد بوده باشد " كلی " است ، چون مفهوم انسان و مفهوم درخت كه به
هر انسان و درخت مفروض قابل انطباق هستند .
علم كلی پس از تحقق علم به جزئيات میتواند تحقق پيدا كنند ، يعنی ما
نمیتوانيم مثلا انسان كلی را تصور نماييم مگر اينكه قبلا افراد و جزئياتی
چند از انسان را تصور كرده باشيم .
زيرا اگر چنانچه ما میتوانستيم كلی را بدون هيچگونه يگانگی و رابطهای
با جزئيات خودش تصور كنيم نسبت كلی مفروض به جزئيات خودش و غير
آنها متساوی بود يعنی يا به همه چيز منطبق میشد يا به هيچ چيز منطبق
نمیشد با اينكه ما مفهوم انسان را مثلا ، پيوسته به جزئيات خودش تطبيق
نموده و به غير جزئيات خودش قابل انطباق نمیدانيم ، پس ناچار يك نوع
رابطهای ميان تصور انسان كلی و تصور جزئيات انسان موجود بوده و نسبت
ميانشان ثابت و غير قابل تغيير میباشد .
و همين بيان را میتوان ميان صورت خيالی و صورت محسوسه جاری ساخت ( 1
) زيرا اگر چنانچه يك نوع يگانگی و رابطهای ميان صورت خيالی كه بدون
توسيط حواس تصور میكنيم و ميان صورت محسوسه همان تصور خيالی موجود نبود
میبايست هر صورت خيالی به هر صورت حسی منطبق شود ( هر چه باشد ) و يا
به هيچ چيز منطبق نشود با اينكه صورت خيالی فردی را كه تصور میكنيم تنها
به صورت محسوسه همان فرد منطبق بوده و بجز وی با چيز ديگر هرگز تطابق
ندارد .
پس يك نوع رابطه حقيقی ميان صورت محسوسه و صورت متخيله ، و ميان
صورت متخيله و مفهوم كلی ، و ميان صورت محسوسه و مفهوم كلی موجود
میباشد .
و اگر چنانچه ما میتوانستيم " مفهوم كلی " را بیسابقه صورت محسوسه
درست كنيم ، در ساختن وی يا منشئيت آثار را ملاحظه میكرديم يا نه ، يعنی
در تصور " انسان كلی " يك فرد خارجی منشأ آثار را در نظر گرفته و
مفهوم كلی بیآثار او را درست میكرديم يا نه . در صورت اولی بايد حقيقت
منشأ آثار را قبلا يافته باشيم و آن " صورت محسوسه " است و در صورت
ثانيه يك واقعيتی از واقعيتهای خارجی درست كردهايم نه يك مفهوم ذهنی ،
زيرا وجودش قياسی نيست و خود به خود منشأ آثار میباشد ، پس " مفهوم
" نيست .
پاورقی : . 1 فرق بين صورت محسوسه و صورت متخيله و صورت معقوله ( مفهوم كلی ) در پاورقی صفحات 91 - 93 با توضيح بيشتری گذشت . |