محض است و البته بعدا نيز در اين باره بحث بيشتری خواهيم كرد .
در اينجا از يادآوری يك نكته ناگزير است و آن اينكه مسائل علوم تجربی‏
بر دو گونه است :
الف . مسائلی كه متكی به فرضيه‏ها و تئوريهايی است كه خود مشهود
نيستند و فقط گواهشان انطباق با يك سلسله تجربيات و نتيجه عملی دادن‏
است . اين سنخ مسائل بود كه ما آنها را " يقينی " نخوانديم .
ب . مسائلی كه از يك عده مشهودات خلاصه شده است و به وجهی می‏توان‏
گفت خودشان مشهودند ، مانند تعيين خواص اجسام و كيفيت تركيبات‏
شيميايی آنها . يقينی بودن و نبودن اين سنخ مسائل تابع مقدار ارزشی است‏
كه برای محسوسات قائل باشيم و ما عقيده دانشمندان جديد را درباره ارزش‏
محسوسات بشر در ضمن بيان " سير عقايد و آراء " شرح خواهيم داد .

چرا فلسفه و رياضيات يقينی است ؟

در اينجا كه علت يقينی نبودن علوم تجربی را بيان كرديم مناسب بود كه‏
علت يقينی بودن فلسفه و رياضيات را شرح دهيم و عقايد دانشمندان را در
اين باره بيان كنيم ، ولی چون اثبات اين مطلب روی اصول فلسفی ما احتياج‏
دارد كه از دو مسأله ديگر كه در صدر اين مقدمه اشاره شد ( راه حصول علم ،
تعيين حدود علم ) بحث كنيم و آن دو مسأله را در مقاله پنجم كه تحت‏
عنوان " پيدايش كثرت در علم " خواهد آمد بيان خواهيم نمود ، بيان اين‏
مطلب نفيس و دقيق را به مقاله پنجم موكول می‏كنيم .

. 7 آيا " حقيقت " مطلق است يا نسبی ؟

عده‏ای از دانشمندان جديد هستند كه منكر اطلاق حقايق‏اند و قائل به "
حقيقت نسبی " می‏باشند .
اين جماعت را " نسبيون " يا " رولاتيويست " ( 1 ) و مسلك آن را
" نسبيت " يا

پاورقی :
1 . relativist