. 1 حقيقت غير از واقعيت است .
. 2 صحيح مطلق و همچنين غلط مطلق نداريم بلكه صحيح آن است كه با اجزاء
- نسبتا - بيشتری از ماده وفق دهد و غلط به عكس آن .

پاورقی :
> نشان می‏دهد كه اين نسبی بودن ، تاريخی يعنی مطابق توالی زمان است و
هر قدر زمان پيش می‏رود اجزاء بيشتری از روابط واقعيت خارجی جزء حقيقت‏
نسبی می‏شود و حال آنكه مكتبهای نسبی و شكاكين اين عقيده را ندارند " .
ما سابقا مسأله تكامل حقيقت را بيان كرديم و روشن كرديم كه تكامل‏
حقيقت به معنايی كه منظور ماديين است ( حقيقت متغير و غير مشخص )
موهوم محض است و به معانی‏ای كه صحيح است ( توسعه تدريجی معلومات ،
تبدل فرضيه‏ها در علوم طبيعی ربطی به مدعای ماديين ندارد .
اكنون اضافه می‏كنيم فرضا كه ما حقايق را متغير و متكامل بدانيم اشكال‏
شكاك بودن باقی است زيرا طبق عقيده ماديين اين حقيقت متحول متكامل ،
در همه مراحل نسبی است نه مطلق و اين مراحل هم تا بی‏نهايت - به اعتراف‏
خودشان - ادامه دارد ، پس در جميع مراحل هر حقيقتی را كه در نظر بگيريم‏
آنطور است كه مقتضای خاص ذهن بشر است نه آنطور كه واقع و نفس الامر
است يعنی واقعا حقيقت نيست و اين عين همان است كه نسبيون و ساير
شكاكان می‏گويند .
حقيقت اين است كه طرفداران ماترياليسم ديالكتيك مسأله تكامل حقيقت‏
يا تغيير تكاملی مفاهيم را - كه پايه اساسی منطق ديالكتيك و مهمترين‏
سنگر حمله آنان به منطق قديم است - از راههای مختلفی بيان می‏كنند كه با
هم فرق می‏كند و خودشان اين راهها را از يكديگر تفكيك نمی‏كنند ( شايد
تعمد دارند كه برای گم كردن راه ، چند پهلو مقصود خود را ادا كنند ) و
بسا هست برای خواننده مقالاتشان ابتدائا توليد تحير نمايد .
ما برای اينكه خوانندگان محترم ارزش واقعی فلسفه مادی و منطق‏
ديالكتيك را بهتر دريابند تمام راههای مختلف اثبات تكامل مفاهيم را
تفكيك كرده و جدا جدا بيان می‏كنيم و به پاسخ آنها می‏پردازيم .
راههای اثبات تكامل حقيقت در نظر طرفداران ماترياليسم ديالكتيك‏
طرفداران ماترياليسم ديالكتيك نظريه " تكامل حقيقت " را نه تنها
يك نظريه >