پاورقی : > در ديالكتيك ، مفاهيم همواره متحرك و در يكديگر مؤثرند پس حقيقتاند زيرا با واقعيت خارجی نظيرند و مطابقت دارند . پس حقيقت كه محصول طرز تفكر ديالكتيكی است همواره متحول و متكامل است . دكتر ارانی در جزوه ماترياليسم ديالكتيك صفحه 56 میگويد : " اصل دوم ديالكتيك " اصل تكامل ضدين " يا " قانون تكاپوی طبيعت " است . واقعيت ( ماده ، زمان ، مكان ) چون زمان را در بر دارد شامل مفهوم تغيير نيز میباشد . اين تغيير و شدن و تكامل ، واقعيت دارد و تكاپوی طبيعت واقعی است . همين تكاپوی واقعی در مغز ما به صورت حقيقت قانون تكاپوی طبيعت تصوير میشود " . تا آنجا كه میگويد : " اين قانون راجع به حركت ( تغيير ) واقعی اشياء و حركت حقايق ( تصاوير واقعيت ) در فكر است " . در صفحه 48 میگويد : " دقت كنيد كه دو مفهوم را با يكديگر مخلوط نكنيد ، اگر صحبت از ديالكتيك در طبيعت باشد غرض واقعيت ديالكتيك يعنی تأثير متقابل اجزاء طبيعت و تكاپوی آنها بدون ارتباط با طرز تفكر بشر است ، و اگر از اسلوب ديالكتيك باشد غرض تصويری از واقعيت ديالكتيك در مغز ماست كه با يك واقعيت ، نظير است و طريقه استدلال ماست " . پاسخ : اين بيان دانشمندان مادی شامل دو قسمت است : قسمت اول اينكه طبيعت خارجی در حال تغيير و تحول و تكامل است و سكون و >