نيافريده است ؟ اگر می‏خواست مردم هدايت بشوند او كه می‏توانست بدون‏
اينكه نيازی به اين اسباب و مسببات و به اين مقدمات و اسباب چينی‏ها
باشد از اول مردم را صالح و خوب و مهتدی و كامل خلق كند و بعد هم آنها
را به بهشت ببرد . اينها توجه نكرده‏اند و نمی‏دانند كه خداوند همين طور
كه قادر علی الاطلاق است ، حكيم علی الاطلاق است و اين نظام عالم هستی به‏
اصطلاح نظام احسن و نظام اكمل است و معنی حكمت است كه هر چيزی بر نظام‏
خودش وجود پيدا كند و بلكه محال است كه برغير نظام خودش وجود پيدا كند
. گفتيم اين مثل اين است كه كسی بگويد چرا خدای متعال مثلا دندانها را
اينچنين خلق كرده ، بعضی دندانها را قاطع و برنده خلق كرده و بعضی را
طاحن و آسيا ؟ بعد كسی بگويد برای اين است كه انسان - و همينطور
حيوانات - در جذب كردن غذا اولا نياز دارد به اينكه مأكولات را ببرد ، و
ثانيا احتياج دارد به اين كه اينها را با وسيله ديگری نرم كند برای اينكه‏
در معده و بعد در روده قابل حذب باشد ، ( و بعد آن شخص اول بگويد ) خدا
كه قادر است ، خدا كه قدرت علی الاطلاق دارد ، خدا می‏توانست بدون اين‏
اسباب و وسايل هم اين كار را انجام بدهد ، انسان غذها را همين طور در
بسته بفرستد در معده ، بعد خدا اينها را همين طور بدون اين اسباب به هضم‏
برساند ، مگر خدا قدرت ندارد ؟ ! خدا كه قادر است همه مأكولات را از
اول به صورت جويده شده و كامل شده خلق كند كه انسان وقتی به دهانش‏
گذاشت ديگر نيازی به جويدن و حتی فرو بردن نداشته باشد .
معنای اين حرف اين است كه اصلا در عالم نظامی وجود نداشته باشد ، هيچ‏
چيزی در عالم شرط هيچ چيزی نباشد . گذشته از اينكه چنين چيزی خيال انسان‏
است و از نظر عقل محال است ، ضد حكمت