" « جنات النعيم »" می‏گويد ( بهشتهايی از نعيم ) از انواعی از بهشتها
را مخصوصا برای اهل اخلاص بيان می‏كند كه در آيات سوره رحمن هم خوانديم ،
بهشتهای روحی و معنوی ای كه وجود دارد و درجاتی بالاتر از بهشتهای مادی‏
است . آنها اموری است غير قابل توصيف ، بر عكس بهشت مادی كه قابل‏
توصيف است . اول می‏فرمايد : " « فی جنات النعيم »" يعنی بهشتهای‏
قابل توصيف و بهشتهای غير قابل توصيف درباره آن بهشتهای غير قابل‏
توصيف همين قدر فرموده : " « فلا تعلم نفس ما اخفی لهم من قرش اعين
" ( 1 ) كسی نمی‏تواند بفهمد كه چه چيزهايی در آنجا پنهان است .
" « ثلة من الاوليين و قليل من الاخرين »" گروه كثيری از اولين و كمی‏
از آخرين از زمره سابقان‏اند . اين آيه معركه آراء ميان مفسرين شده است‏
كه مقصود از " اولين " و " آخرين " چيست . بعضی گفته‏اند " اولين "
يعنی ما قبل پيغمبر اكرم ، از آدم تا رسول خدا و " آخرين " يعنی از
رسول خدا به بعد ، يعنی امت پيغمبر آخر الزمان . اگر اين جور باشد معنای‏
آيه اين می‏شود كه گروه سابقين كه مقربان هستند اكثرشان از امتهای ديگر
يعنی از مردم قبل از زمان حضرت رسول هستند ، در دوره حضرت رسول به بعد
گروه كمی هستند كه به مقام سابقين رسيده‏اند . معنای اين سخن اين است كه‏
چون در امم سابقه پيغمبران زياد بوده‏اند و ما صد و بيست و چهار هزار
پيغمبر داريم ، لااقل همه پيغمبران را بايد در زمره سابقين شمرد اگر از
اوصيای پيغمبران كسی جزو آنها نباشد ، ولی در امت آخرالزمان فقط ائمه‏اند
كه در رديف سابقين هستند و عده كمی از غير ائمه هم ممكن است جزو سابقين‏
باشند .
ولی عده‏ای ديگر از مفسرين اين نظر را قبول ندارند كه " اولين " يعنی‏

پاورقی :
. 1 سجده / . 17