« المسيح ») (1) ؟ عيسی كه يك انسان است ، چرا به او " كلمه " گفته‏
می‏شود ؟ به اعتبار اينكه معنی دارد ، پر از معنی است . چرا ما نسبت به‏
ائمه می‏گوييم " الكلمات التامات " ، يا خودشان فرموده‏اند : « " نحن‏
الكلمات التامات " » ما كلمه‏های كامل و تمام هستيم ؟ ( چون پر از معنی‏
هستند ) . اينجا می‏فرمايد : در آسمانها و زمين آياتی است برای اهل ايمان‏
. نكته‏ای در بعضی تفاسير مثل تفسير الميزان آمده است ، می‏گويند كه در
قرآن بعضی جاها اين جور آمده كه " در خلقت آسمان و زمين آيه است " و
بعضی جاها آمده : " خلقت آسمان و زمين آيه است " ، آيا اينها تفاوت‏
دارد ؟ می‏گويند بله ، قرآن گاهی می‏گويد كه اصلا اين آسمان آيه است ، زمين‏
آيه است ، يعنی اين مجموع دستگاه را به منزله يك آيه تلقی می‏كند ، ولی‏
گاهی می‏گويد در اين آسمان آيات است ، می‏خواهد بگويد اين جنبه‏هايی دارد،
معناهايی دارد ، از جنبه‏های مختلف می‏شود پی برد .
در اين آيه " « ان فی السموات و الارض لايات للمؤمنين »" يك نگاه‏
جمعی كلی به همه عالم كرده است ، ولی بعد به طور خصوصی بعضی موضوعات را
كه مهمتر بوده ذكر كرده است و كلمه‏ای بالاتر از كلمه " مؤمنين " يعنی‏
درجه كاملی از ايمان را هم برايش ذكر فرموده : " « و فی خلقكم و ما
يبث من دابة آيات لقوم يوقنون »" در خلقت شما انسانها و در آنچه كه‏
خدا می‏پراكند يعنی متفرق و پخش می‏كند و به حركت وامی‏دارد از جنبنده‏ها (
آيه‏هايی برای اهل يقين است ) . در اينجا انسان مطرح است بالخصوص و
ساير جنبنده‏ها ، يعنی از ميان همه مخلوقات عجالتا جنبنده‏ها انتخاب شده‏
است و از جنبنده‏ها انسان به طور خصوصی انتخاب شده است . اين برای آن‏
است كه انسان يك آيه

پاورقی :
. 1 آل عمران / . 45