می‏گويد پس رهايشان كن ، حالا منتظر باشد جريانهايی را كه در آينده است .
چه جريانهايی ؟ " « فارتقب يوم تأتی السماء بدخان مبين »" ای پيغمبر
منتظر آن روز باش كه آسمان دود روشنی را بياورد . مقصود اين است كه‏
فضای آسمان پر از دود بشود . راجع به اينكه قرآن در اين آيه چه می‏خواهد
بگويد ، مفسرين دو سه جور نظر داده‏اند . يكی اينكه گفته‏اند اين ( آيه )
اشاره به يك حادثه واقع شده در زمان پيغمبر اكرم است ، يعنی در آن زمان‏
كه آيه آمد واقع نشده بود ولی بعد واقع شد ، چون نوشته‏اند پيغمبر اكرم‏
يك بار نفرين فرمود به قريش كه اذيت می‏كردند ، فرمود : « " اللهم‏
اجعل سنيهم كسنی يوسف " » ( 1 ) خدايا قحطی‏ای مانند قحطی يوسف برای‏
اينها بفرست . سرزمين مكه هم كه سرزمين ضعيفی است ، يك سال ، دو سال‏
كه بگذرد و اينها در مضيقه قرار بگيرند خيلی وضعشان بد می‏شود . اينها
گرفتار به اصطلاح مجاعه شدند و خيلی بر اينها سخت گذشت به گونه‏ای كه‏
گرسنگی به معنی واقعی چنان بر اينها فشار آورد كه اينها دنبال استخوان و
توت خشكيده و دنبال چيزهايی كه هرگز نمی‏خوردند رفتند . به گونه‏ای شد كه‏
اينها وقتی به آسمان نگاه می‏كردند همه چيز را تاريك می‏ديدند . از ابن‏
مسعود نقل كرده‏اند كه گفته است اين آيه نظر به اين قضيه دارد . البته‏
منافاتی ندارد كه اين قضيه واقع شده باشد يعنی چنين مجاعه‏ای بوده ، ولی‏
اينكه آيا اين آيه ناظر به اين قضيه است يا نه ، محل بحث است . اكثر
مفسرين اين تفسير ابن مسعود را قبول نكرده‏اند .
دو تفسير ديگر شده است . يك تفسير گفته است مقصود قيامت است كه در
قيامت چنين خواهد شد . اين تفسير خيلی ضعيف است چون آيات بعد درست‏
ضد اين مطلب را می‏گويد . تفسير سوم كه

پاورقی :
. 1 بحار الانوار ، ج / 16 ص . 411