نفی اسباب و وسائط نيست ، به معنی اين است كه همه اسبابها به اراده او
میچرخد ، پس اگر يك جا میگويد باد را میفرستد و اين باد ابر را میراند
و يك جا میگويد خدا ابر را میراند ، اين تناقض نيست ، آنجا هم كه باد
میراند خدا میراند چون باد هم چيزی نيست جز يك سبب و وسيلهای كه خدای
متعال او را خلق كرده و آفريده : " « ثم يؤلف بينه »" . میبينيد
نويسندگان كتابها را گاهی " مؤلف " میگويند و گاهی " مصنف " . بعضی
از نويسندگان كتابها مؤلفاند ، يعنی مطالب پراكندهای را يك جا جمع
كرده و در ميانشان الفت و انس برقرار كردهاند ، كارشان فقط گرد آوری
بوده . ولی " مصنف " در جايی میگويند كه نويسنده ، خودش در همه كتاب
يا لااقل در قسمتی از آن ابتكار داشته باشد . معروف است كه يكی از
شاگردان مرحوم مجلسی با ايشان يك شوخیای كرده است و آن اين است كه در
حضور مرحوم مجلسی صحبت علامه حلی بوده و كتابهای زيادی كه علامه در
قسمتهای مختلف تاليف و تصنيف كرده است ، در فقه انواع فقه به
اعتبارات مختلف : فقه مختصر ، فقه مفصل ، فقهی كه فقط اختلافات علمای
شيعه را ذكر كند مثل مختلف ، فقهی كه اختلافات شيعه و سنی را با هم ذكر
كند مثل تذكره در منطق ، در كلام ، در رشتههای مختلف ، و واقعا موجب
اعجاب است ، گفتند مرحوم مجلسی به شاگردانش فرمودند آنچه هم كه ما
نوشتهايم كمتر از آنچه كه علامه نوشتهاند نيست . شاگرد شوخی كرد ، گفت
" ولی با اين تفاوت كه آنچه ايشان نوشتهاند تصنيف است و آنچه شما
نوشتهايد تاليف " .
حال تاليف يعنی امور موجود را يك جا جمع كردن و بينشان الفت و وحدت
برقرار كردن .
|