اين فضا امواج راديويی از ايستگاههای مختلف راديويی دنيا هست ولی‏
نمی‏شنويم . اما قرآن می‏گويد " ولی اين مطلب را نمی‏فهميد " ، نه تنها
نمی‏شنويد ، بلكه نمی‏فهميد ، فهم نمی‏كنيد ، هنوز فهمتان كوتاه است .
قبل از اينكه به آيات ديگر بپردازم ، فرق ميان " تسبيح " و " حمد
" را عرض كنم كه می‏فرمايد : " « الا يسبح بحمده »" . چون تسبيح و حمد
كار ماست اقلا بفهميم وقتی در نماز می‏گوييم " سبحان ربی العظيم و بحمده‏
" كه خلاصه‏اش اين است " تسبيح پروردگار عظيم می‏كنم و حمد پروردگار
عظيم " يا می‏گوييم : " سبحان ربی الاعلی و بحمده " يعنی تسبيح می‏كنم‏
پروردگار برتر را و حمد می‏كنم او را ، " تسبيح می‏كنم " يعنی چه ؟ و "
حمد می‏كنم " يعنی چه ؟
ثنای خدا به دو شكل است : يكی تسبيح و ديگری تحميد . تسبيح يعنی تنزيه‏
، يعنی خدا را از آنچه كه ذات او مبراست منزه كردن ، و برتر دانستن او
از آنچه كه شأن مخلوقين است ، از آنچه كه حاكی از نوعی نقص و ناتوانی و
نارسايی است . اصلا كلمه " سبحان " معنايش اين است كه من او را تسبيح‏
و تنزيه می‏كنم از اينكه به چشم ديده شود ، با دست لمس شود ، او را جسم‏
بدانم و بگويم در جايی قرار گرفته است ، او را محتاج و نيازمند بدانم به‏
هر چيزی از جمله به عبادت خودم ، خير ، او منزه است از نياز و احتياج ،
تنزيه می‏كنم او را از اينكه به او نسبت ظلم و ستم بدهم ، برای او شريكی‏
قائل باشم ، او را مركب و دارای اجزاء بدانم ، بگويم از چه درست شده و
از كجا آمده است . پس تسبيح يعنی يك سلسله چيزهايی را كه من می‏فهمم كه‏
خدا از اينها برتر و بالاتر است ، با كلمه " سبحان " از او نفی می‏كنم .